Olechwir Aleksander, s. Teodora

Chcąc przybliżyć sylwetkę i losy Aleksandra powinienem zacząć od jego ojca Teodora Olechwira. Teodor urodził się 23 września 1843 r. w Sławęcinie na przedmieściach Hrubieszowa. Wychował się w rodzinie unickiej. Dnia 05 lutego 1865 r. ożenił się z Paraskowią Traczuk. Po zlikwidowaniu przez carat Kościoła unickiego w ramach represji 1875 roku Teodor Olechwir z rodziną i kilkoma innymi unickimi rodzinami zesłani zostali wgłąb Rosji. We wspomnieniach Antoniego Wiatrowskiego przeczytać możemy:

"... Lud skupił się w ciasnym kościółku po-klasztornym. Nie pomogły żadne środki, nawet okrucieństwa. 
Kilku gospodarzy zesłano do Rosji, a mianowicie: Szymona Ciesielczuka, Pawła Danilczuka, Józefa Lebiedowicza i Teodora Olechwira. Ten ostatni nie wrócił już z Rosji. ..."

W ustnych przekazach rodzinnych zachowała się opinia, że Teodor z rodziną zesłany został na Syberię, jednak wersji tej jak dotąd nie potwierdzono w żadnych dokumentach. Nie zdołaliśmy również ustalić gdzie, kiedy oraz w jakich okolicznościach Teodor zmarł. W czasie opisanego zesłania ok. 1882 roku urodził się Aleksander Olechwir, najmłodsze dziecko Paraskowii i Teodora. Nieznany jest dokładny czas i miejsce narodzin Aleksandra, jak również późniejsza migracja rodziny. 

Aleksander Olechwir

Wiadomo jednak, że na przełomie XIX i XX wieku rodzina Olechwirów osiadła w Charkowie na Ukrainie lub w jego okolicach. Aleksander zatrudnił się na kolei: został maszynistą. Ok. 1908 roku ożenił się z Rozalią Huk, ur. 18 sierpnia 1884 r. w Ostrzycy w powiecie Krasnostawskim, a w tamtym czasie pracującą na służbie w rodzinie organisty z Tarnogóry. Po ślubie Aleksander z Rozalią osiedli w Trościańcu (ukr. Тростянець), powiecie Achtyrskim (ukr. Охтирка) obecnie będącym w obwodzie sumskim. Podczas pobytu w Trościańcu urodziło się im pięcioro dzieci: Marcela, ur. 1909 r.; Genowefa, ur. 1911 r.; Maria, ur. 1913 r.; Jadwiga, ur. 1915 r. oraz Wanda, ur. ok. 1917 r. Aleksander nadal pracował jako maszynista, natomiast Rozalia prowadziła na stacji kolejowej bufet. Dzięki dobrej jak na tamte czasy pracy dorobili się własnego domu z ogrodem i rozległym sadem. Odkładali też oszczędności z zamiarem wykształcenia dzieci. 

Rosja, ok. 1900 r.
Aleksander Olechwir (po prawej) z bratem Grzegorzem,
matką Paraskowią Olechwir z Traczuków i siostrzenicą Anną.

Trościaniec, ok. 1915 r.
Rozalia Olechwir z Huków (z lewej)
z dziećmi oraz siostrą Katarzyną Huk

Sytuacja pogorszyła się, gdy w 1917 r. do władzy w Rosji doszli bolszewicy. Aleksander jako maszynista zmuszony został przez bolszewików do natychmiastowego przetransportowania ich żołnierzy. Jeździł wtedy lokomotywą parową, a nagły wyjazd uniemożliwił zaopatrzenie się w odpowiednią ilość opału. Został posądzony o celowe opóźnienie podróży i ciężko pobity przez bolszewików. Odtąd miał problemy zdrowotne uniemożliwiające wykonywanie ciężkich prac fizycznych. Po przejęciu władzy przez bolszewików prześladowania Polaków na terenie Ukrainy bardzo się nasiliły. Aleksander, obawiając się o życie swoje i rodziny w październiku 1919 r. z ciężarną żoną, matką oraz dziećmi postanowił uciec do Polski pozostawiając cały swój majątek. Po czteromiesięcznej tułaczce furmanką dojechali do Hrubieszowa wracając na ziemie swoich przodków. Na miejscu musieli jednak stawić czoła biedzie pozostając na łasce krewnych. Aleksander zmagał się z problemami ze zdrowiem, co znacznie utrudniało znalezienie godziwego zajęcia. W Polsce urodziły się najmłodsze dzieci: Stanisława, ur. 1919 r. podczas podróży do Polski oraz Edward, ur. ok. 1921 r. Bieda nie sprzyjała jednak zdrowiu dzieci i troje najmłodszych oraz Aleksander wkrótce, ok. 1926 r., zmarło. Pozostali członkowie rodziny na szczęście dożyli sędziwego wieku.

Większość opisanych faktów pochodzi z ustnych przekazów. Zesłanie do Rosji i ponad czterdziestoletni żywot na wygnaniu uniemożliwia odnalezienie dokumentów potwierdzających opisane fakty. Jednak mam nadzieje, że kiedyś dokumenty z ukraińskiego archiwum uzupełnią tę historię.